آزاد ماهیان بومی ایران (Salmo caspius و S. trutta)، دو گونه مجزا یا دو فرم از یک گونه؛ فرضیه ای مبتنی بر ریخت سنجی هندسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، ایران.

2 گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

چکیده

این مطالعه به‌منظور بررسی جایگاه آرایه­ شناختی آزاد ماهیان بومی ایران شامل جمعیت‌های قزل‌آلای خال قرمز از رودخانه‌های مردوق، لیقوان‌چای (حوضه دریاچه ارومیه)، هراز (حوضه دریای خزر) و جاجرود و کرج (حوضه دریاچه نمک) و آزاد ماهی خزری صید شده از دریای خزر با استفاده از روش ریخت سنجی هندسی به‌اجرا درآمد. نمونه‌برداری از رودخانه‌ها با استفاده از دستگاه ماهیگیر الکتریکی و در دریا به وسیله تور پره و گوشگیر انجام شد. جهت تهیه داده‌های ریختی در روش هندسی از سمت چپ نمای جانبی نمونه‌ها عکس‌برداری شد سپس تعداد 16 لندمارک روی تصاویر دو بعدی تعریف و رقومی‌سازی شد. داده‌های حاصل با استفاده از آنالیزهای چند متغیره تحلیل تابع تشخیصی (DFA)، تجزیه به مولفه‌های اصلی (PCA)، تجزیه همبستگی کانونی (CVA) و آنالیز خوشه‌ای تجزیه و تحلیل شدند. در بررسی تنوع ریختی بین گونه‌ای، دو گونه مورد مطالعه در صفات موقعیت پوزه، عمق  بدن و طول و عمق ساقه دمی تفاوت معنی‌داری نشان دادند. بر اساس تحلیل تابع تشخیصی و تجزیه به مولفه‌های اصلی کاملا از یکدیگر تفکیک شدند. نتایج بررسی بین حوضه‌ای جمیعت‌های قزل‌آلای خال قرمز نشان داد سه حوضه مورد مطالعه در یک گروه و جدا از جمعیت آزاد ماهی خزری قرار می­ گیرند. تفاوت‌های بین جمعیتی قزل‌آلای خال قرمز، انعطاف‌پذیری ریختی این گونه نسبت به شرایط محیطی را نشان می‌دهد. به‌طور کلی روش‌ ریخت‌سنجی هندسی توانست هویت و سطح آرایه شناختی قزل‌آلای خال قرمز و آزاد ماهی دریای خزر را در سطح گونه از لحاظ ریختی تفکیک کند که در مطالعات بعدی به ارزیابی ذخایر گونه‌ها و مجزا در نظر گرفتن آن‌ها کمک می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Iranian native salmonids (Salmo caspius and S. trutta), distinct species or two forms of the same species; a geometric-morphometric based hypothesis

نویسندگان [English]

  • Meysam Salehi 1
  • Hamed Mousavi-Sabet 1
  • Soheil Eagderi 2
1 Department of Fisheries, Faculty of Natural Resources, University of Guilan, Sowmeh Sara, Iran.
2 Department of Fisheries , Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
چکیده [English]

This study aimed to investigate the taxonomic status of Salmo trutta inhabiting the Mardoogh, Liqvanchai (Urmia Lake basin), Haraz (the Caspian Sea basin) and Jajrud and Karaj (Namak Lake basin) rivers, and Salmo caspius (from the Caspian Sea) using the geometric morphometric method. Samplings were done using an electrofishing device in the rivers and beach seine/gillnet in the sea. To prepare geometric data, the photographs were taken from the left side of the specimens, then 16 landmark points were defined and digitized on the two-dimensional (2D) images. The data were analyzed using Discriminant Function Analysis (DFA), Principal Component Analysis (PCA), Canonical Variate Analysis (MANOVA/CVA), and cluster analysis. The intra-species morphological variations between the two studied species from the Caspian Sea basin showed significant differences in the morphometric traits, including snout position, body depth, and caudal peduncle length and depth. Based on the DFA and PCA, they were separated from each other. The results related to the interspecies examination categorized the S. trutta populations of the three studied basins in three clusters, separated from the S. caspius cluster. The resulting differences showed the morphological flexibility of these populations to their environmental conditions. The geometric morphometric method identified the studied groups at the intra and inter-species levels in terms of morphology, which helps to evaluate the stock assessment of these species and consider them as separate species in the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salmo trutta
  • Geometric morphometric
  • Ichthyology
  • Discriminant function analysis

مراجع

ایگدری س.، نعمت الهی م.ع.، رادخواه، ع.، محمودی م.1400. ارزیابی ذخایر ماهی قزل آلای خال قرمز (Salmo trutta Linnaeus, 1758) در سرشاخه‌های رودخانه طالقان، حوضه جنوبی دریای خزر. مجله علوم آبزی پروری. 9(2): 157-149.
رادخواه، ع.، پورباقر ه.، ایگدری س. 1395. بررسی تفاوت های ریخت شناسی جمعیت های سیاه ماهی Capoeta capoeta در بالادست و پایین دست رودخانه زرینه رود از حوضه دریاچه ارومیه. فصلنامه محیط زیست جانوری. 8(3): 167-174.
صیاد بورانی م.، نجار لشگری س.، قاسمی ش.، احمدنژاد م.1396. مطالعه رشد ماهی آزاد  Salmo caspius Kessler, 1877 در سواحل ایرانی دریای خزر با استفاده از روش پیشینه پردازی طول ماهیان. پژوهشهای ماهی شناسی کاربردی. ۵ (۱) :۶۸-۵۵.
وثوقی غ.، مستجیر ب. 1379. ماهیان آب شیرین. انتشارات دانشگاه تهران، 317 صفحه.
عباسی ک.، مولودی صالح ع.، ایگدری س.، سرپنله ع. 1400. مقایسه ریختی سوف رودخانه‌ای (Perca fluviatilis L., 1758) در تالاب انزلی و مصب رودخانه چمخاله استان گیلان. بوم‌شناسی آبزیان. 10(4): 35-28.
هاشم‌زاده سقرلو ا.، فرحمند ح.، عبدلی ا.، برتانچز ل.، کرمی م. 1391. تشخصیص ماهیان قزل آلای خال قرمز Salmo trutta متعلق به رودخانه مردق در رودخانه لیقوان با استفاده از نشانگرهای ماهواره‌ای. نشریه شیلات. 65(3): 337-327.
Adams D.C., Funk D.J. 1997. Morphometric inferences on sibling species and sexual dimorphism in Neochlamisus bebbianae leaf beetles: multivariate applications of the thin-plate spline. Systematic Biology 46, 180-194.
Bagenal T.B. 1978. Methods for Assessment of Fish Production in Freshwater. Blackwell Scientific. 365 p.
Darcy G.H. 1985. Synopsis of biological data on the sand perch, Diplectrum formosum (Pisces, Serranidae). NOAA Technical Report NMFS 26, 1-21.
Esmaeili H.R., Coad B.W., Gholamifard A., Nazari N., Teimory A. 2010. Annotated checklist of the freshwater fishes of Iran. Zoosystematica Rossica 19: 361-386.
Esmaeili H.R., Sayyadzadeh G., Eagderi S., Abbasi K. 2018. Checklist of freshwater fishes of Iran. FishTaxa 3(3), 1-95.
Ferguson A., Taggart J.B. 1991. Genetic differentiation among the sympatric brown trout (Salmo trutta) populations of Lough Melvin, Ireland. Biological Journal of the Linnean Society 43(3), 221-237.‏
Froese R., Binohlan, C. 2002, Empirical relationships to estimate asymptotic length, length at first and length at maximum yield per recruit in fishes, with a simple method evaluate length frequency data. Journal of Fish Biology 56, 758- 773.
Jouladeh-Roudbar A., Ghanavi H.R., Doadrio I. (2020). Ichthyofauna from Iranian Freshwater: Annotated Checklist, Diagnosis, Taxonomy, Distribution and Conservation Assessment. Zoological Studies 59(21).
Hammer Ø., Harper D.A., Ryan P.D. 2001. PAST: Paleontological statistics software package for education and data analysis. Palaeontologia Electronica 4(1), 9.‏
Hendry A.P., Taylor E.B., McPhail J.D. 2002. Adaptive divergence and the balance between selection and gene flow: lake and stream stickleback in the Misty system. Evolution 56(6), 1199-1216.
Karakousis, Y., Triantaphyllidis, C., Economidis, P.S. 1991. Morphological variability among seven population of brown trout, Salmon trutta, in Greece. Journal of fish Biology. 38: 807-817.
Klingenberg C.P. 2011. MorphoJ: an integrated software package for geometric morphometrics. Molecular Ecology Resources 11(2), 353-357.‏
Kuliev Z.M., 1988. Morphometric and ecological characteristics of Caspian Vimba” Vimba vimba persa”. Journal of Ichthyology 28, 29-37.
Langerhans R.B., Layman C.A., Langerhans A.K.  Dewitt T.J. 2003. Habitat-associated morphological divergence in two Neotropical fish species. Biological Journal of the Linnean Society 80, 389-698.
Langerhans R.B., Reznick D.N. 2010. Ecology and evolution of swimming performance in fishes: predicting evolution with biomechanics. Fish locomotion: an Eco-ethological Perspective 220, 248.
Mouludi-Saleh A., Eagderi S., Poorbagher H., Kazemzadeh S. 2019. The effect of body shape type on differentiability of traditional and geometric morphometric methods: A case study of Channa gachua (Hamilton, 1822). European Journal of Biology 78(2): 165-168.‏
Radkhah A.R., Eagderi S., Poorbagher H. 2021. Investigation of biological characteristics of brown trout (Salmo trutta fario) and factors influencing its population reduction in Karaj River, Alborz province, Iran. 5th International Congress on Zoology and Technology, (ICZAT-2021). December 18-19, 2021.
Robinson B.W., Wilson D.S. 1994. Character release and displacement in fishes: a neglected literature. The American Naturalist 144(4), 596-627.
Salehi M., Mosavi-Sabet H., Eagderi S. 2022.   Geometric morphometric analysis of body shape variation in Salmo trutta populations from the Caspian Sea, Namak and Urmia basins, Iran. Iranian Journal of Ichthyology 9(1), 21-31.
Turan D., Kottelat M., Bektaş Y. 2011. Salmo tigridis, a new species of trout from the Tigris River, Turkey (Teleostei: Salmonidae). Zootaxa 2993: 23-33.
Vogel S. 1994. Life in moving fluids: the physical biology of flow. Princeton University Press.
Vrijenhoek R.C. 1998. Conservation genetics of freshwater fish. Journal of fish Biology 53, 394-412.‏
Wotton, R.J. 1992. Fish Ecology. Printed in Great Britain by Thomson Litho Ltd, Scotland. 203 p.
 
مجله علوم آبزی پروری
دوره 10، شماره 2
مهر 1401
صفحه 25-34

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار